Het oprichten van een woongemeenschap is een intensief proces dat verder gaat dan het regelen van een locatie en het vinden van gelijkgestemde bewoners. De founder dynamics—de interacties, visies en onderlinge verhoudingen tussen de oprichters—spelen een cruciale rol in het succes of falen van een gemeenschap.

Founders binnen de bewonersgroep

Wanneer de gemeenschap groeit en nieuwe bewoners toetreden, verandert de rol van de oprichters. In theorie functioneren veel woongemeenschappen volgens sociocratische of consent-gebaseerde besluitvorming, waarbij iedere bewoner een evenwaardige stem heeft. Toch blijkt in de praktijk dat founders vaak een bijzondere positie innemen.

Zij hebben immers vanaf het begin de visie bepaald, de meeste energie geïnvesteerd en zijn vaak meer vertrouwd met de structuren en processen. Dit geeft hen een vorm van moreel gezag: hun mening weegt, soms impliciet, zwaarder dan die van anderen.

Dit kan twee kanten op werken:

Positief: De founders bewaken de oorspronkelijke kernwaarden van de gemeenschap en voorkomen dat fundamentele principes verwateren.

Negatief: De invloed van de founders kan innovatie en verandering in de weg staan. Andere bewoners kunnen zich geremd voelen om tegen voorstellen in te gaan, zelfs als er formeel een gelijkwaardige stem is.

Machtsbalans en spanningen

Dit spanningsveld kan zich op verschillende manieren manifesteren:

Besluitvorming in de praktijk – Zelfs als er formeel consent wordt toegepast, durven nieuwe bewoners soms niet tegen de mening van een founder in te gaan.

Beperkte doorstroom van leiderschap – Founders blijven vaak lange tijd in kernrollen zitten, waardoor andere bewoners minder de kans krijgen om bestuurlijke ervaring op te doen.

Persoonlijke betrokkenheid – Voor de founders voelt de gemeenschap vaak als ‘hun kindje’, waardoor kritiek op de koers of structuur als persoonlijk kan worden ervaren.

Hoe founder dynamics gezond houden?

Om te voorkomen dat de invloed van founders eenzijdig wordt, kunnen woongemeenschappen proactief enkele maatregelen nemen:

Bewustzijn creëren – Bespreek expliciet hoe de stem van de founders wordt ervaren en benoem onzichtbare machtsstructuren.

Rotatie in besluitvorming – Zorg ervoor dat bestuurs- of kernrollen rouleren, zodat niet steeds dezelfde mensen invloed uitoefenen.

Een 'adviesrol' in plaats van een leidende rol – Founders kunnen een waardevolle bron van kennis zijn, maar het kan gezond zijn om hun rol na verloop van tijd meer adviserend te maken in plaats van sturend.

Expliciet ruimte maken voor nieuwe stemmen – Geef actieve stimulans aan nieuwe bewoners om initiatief te nemen, zodat zij zich evenwaardig voelen in de besluitvorming.


Founder dynamics zijn een krachtig maar soms onzichtbaar fenomeen in woongemeenschappen. De oorspronkelijke oprichters zijn essentieel voor de start, maar hun invloed kan ook onbedoeld besluitvorming beïnvloeden. Door hier bewust mee om te gaan en structuren in te bouwen die machtsbalans bevorderen, kan een gemeenschap zich op een gezonde manier ontwikkelen—met respect voor het verleden én ruimte voor de toekomst.