verslag van dag 3 van de Samenhuizenreis 2025

Zutphen transformeert industriezone tot woonplek
Zutphen, een oude Hanzestad aan de IJssel, besliste een tijd geleden om een industriële zone aan de achterkant van het station op te waarderen door er een woonbestemming aan te geven. Die zone is vandaag een levendige hub met appartementen, biologische winkels en kleinschalige commerciële activiteiten. Op een flinke lap grond vinden we het verzorgde Ubuntuplein.

Van moeizame start tot wooncomplex met missie
Na een lange aanloop sinds 2005 – met verbroken samenwerkingen, een doorstart via Habion en het aantrekken van een diverse groep bewoners – verrees hier een appartementencomplex met 110 woningen. Het aanbod is gemengd: 15 koopwoningen, 59 vrije sector huurwoningen en 36 sociale huurwoningen. Alle woningen zijn levensloopbestendig gebouwd.

Centraal op de binnenhof ligt het Ubuntuhuis, de ontmoetingsplek voor de bewoners. De doelgroep is 55+, al zijn de koopwoningen vrijgesteld van die leeftijdsgrens. Sinds 2022 wordt het complex bewoond door 130 mensen.

Samen wonen, samen zorgen
De naam zegt het al: het uitgangspunt van het project is ubuntu – “ik ben omdat wij zijn”. Van elke bewoner wordt verwacht dat ze actief bijdragen aan het gemeenschapsleven: bij aankomst wordt gevraagd wat ze willen halen én brengen, en iedereen engageert zich voor een halve dag vrijwillige inzet. Denk aan taken zoals het onderhoud van de binnentuin of het opnemen van het huismeesterschap (onthaal, telefoon...).

De bewonersgroep wil een vorm van preventieve zorg realiseren, zodat iedereen zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Elke verdieping heeft een contactpersoon die zorgvragen opvangt en coördineert. Het gaat niet om professionele zorg, wel om dagelijkse hulp en ondersteuning bij moeilijke momenten. Hun motto: “Hulp durven vragen is de ander de mogelijkheid bieden om je iets te geven.”

Een rijk gemeenschapsleven
Het Ubuntuhuis bruist van de activiteit. Er zijn koffieochtenden, yoga, een koor, een schrijverscollectief, breicafé, kookgroep… en regelmatig tentoonstellingen, feesten, film- en dansavonden. De groep zoekt nog naar manieren om meer bewoners actief te betrekken.
Qua besluitvorming werkt men met gedragen besluitvorming, geïnspireerd op sociocratie. Voorstellen worden uitgewerkt door een gemandateerde bewoner, waarna bezwaren verzameld worden via een enquête.

De woningen zijn traditioneel gebouwd, met het streven naar de BEN-norm. Voor energievoorziening worden zonnepanelen en warmtepompen gebruikt.
Een leuk detail: er is een huiskat, Pélé. Omdat ze niet meer in de gangen mag rondzwerven, zetten bewoners haar soms in de lift en sturen haar naar de juiste verdieping. De kat vindt het prima en wandelt kalm naar haar eigen woning.

Van Hanzestad naar nieuw land: op naar Almere
Na het Ubuntuplein rijden we richting Almere voor een bezoek aan ’t Eemgoed. Een indrukwekkend groot project op 7 hectare grond, naast een voedselbos in Oosterwold – een plek waar lang geleden de Zuiderzee lag.
De woongemeenschap telt 82 woningen. De koopwoningen variëren van 60 tot 150 m². De bewonersgroep is divers in leeftijd: van baby’s tot tachtigers, goed voor 150 volwassenen en 50 kinderen. Toch heerst er een opvallende rust, zelfs op een zonnige zaterdag.

Stadslandbouw als voorwaarde én troef
In deze zone is er een verplichting: minstens 50% van het terrein moet stadslandbouw zijn. In de omgeving zie je de wildste interpretaties daarvan, maar in ’t Eemgoed nemen ze het serieus. Tussen de rijen zwarte identieke huizen liggen groentetuinen, kruidenvelden en boomgaarden. Er zijn ook plannen voor dieren.
De woningen zijn bijzonder: ze zijn eenvormig en hebben hun ingang in een verhoogde berm. Daardoor is het eenvoudig je voordeur te verwarren met die van de buren. De achterkant ligt zonnig, met uitzicht op het groen.

Het Eemhuis als kloppend hart
Aan de straatzijde staat het Eemhuis, een prachtige gemeenschappelijke ruimte met logeerplekken, een winkeltje, een bar (elke voormiddag open dankzij roterende bewoners), een groenatelier, een werkatelier en een kledingruilhoek. De ruimte heeft een industriële look maar voelt verzorgd en smaakvol aan – de Eemgoeders hebben duidelijk oog voor sfeer.
Elke week wordt er één keer gekookt voor 50 à 60 bewoners die zich daarvoor inschrijven.

Stilte-eiland en lemniscaat
Bij het ontwerp van het terrein tekende men denkbeeldig een lemniscaat (liggende 8), met aan de ene kant de activiteit en aan de andere kant het stilte-eiland – een mooi symbool voor evenwicht.

Dit project is nog lang niet uitgegroeid. We moeten hier over tien jaar beslist nog eens langs.